عارفانه ۴

اصل ۳۱ – استفاده از متخلخل
مثال ۱ :
زبانِ گویا،
             هلاکِ دل هایِ خاموش است! (منصور حلاج)
اصل ۳۲- تعویض رنگ
برای این اصل مثال عرفانی یافت نشد
اصل ۳۳- همجنس و همگن‌سازی

مثال ۱:
کسی را می خواستم از جنس ِ خود ,
که او را قبله سازم , و روی بدو آرم که از خود ,
ملول شده بودم !
تا تو , چه فهم کنی از این سخن که می گویم که :
-         " از خود , ملول شده بودم " ؟!
اکنون, چون قبله ساختم ,
آنچه من می گویم , فهم کند , دریابد ! ( شمس تبریزی )
مثال ۲ :
سخن, با خود توانم گفتن !
یا هر که خود را دیدم در او ,
با او , سخن توانم گفت ! ( شمس تبریزی )
مثال ۳ :
محبوبم را به چشم دل , دیدم
                             گفتم : تو کیستی ؟
                                                  گفت : تو ! ( منصور حلاج )
مثال ۴ :
] عبدالله بن طاهر ازدی گوید : [
با یهودی یی در بازار بغداد ستیز می کردم . بر زبانم
گذشت و به او گفتم : ای سگ !
در این هنگام حسین بن منصور از نزد من می گذشت ,
خشمگنانه به من نگریست و گفت : سگ ِ نفس ِ خود را
به عو عو میاور ! .... ( منصور حلاج )
مثال ۵ :
کی حال ِ فتاده هرزه گردی داند ؟
بی درد کجا لذت ِ دردی داند ؟
نا مرد به چیزی نخرد مردان را ,
مردی باید که قدر ِ مردی داند ! ( ابو سعید ابالخیر )
مثال ۶:
پرسیدند که :
-         تو را از مرگ , خوف ] ترس [ هست ؟
گفت :
-         مُرده را خوف ِ مرگ نَبُوَد ... ( شیخ ابوالحسن خرقانی )
مثال ۷ :
توکل، آن بود که تا در شهر
      کسی را داند اولی تر از خود، به خوردن،
                                                              نخورد! (منصور حلاج)
مثال ۸:
« کفر» و « ایمان»،
از لحاظ اسم، با هم فرق دارند،
وگرنه از لحاظِ حقیقت،
                              هیچ فرقی میان آن دو، نیست! (منصور حلاج)
مثال ۹:
[ عبدالله بن طاهر ازدی گوید:]
با یهودی یی در بازار بغداد ستیز می کردم، بر زبانم گذشت و به او گفتم: ای سگ!
در این هنگام حسین بن منصور [حلاج] از نزد من گذشت،
خشمگنانه به من نگریست و گفت: سگ نفسِ خود را به عوعو میاور!...
مثال ۱۰:
شیخ گفت:
-         پیر بوافضلِ حسن را گفتند که:
      - دعایی بکن، که باران می نیامد!
گفت:
      - آری!
آن شب، برفی آمد بزرگ. گفتند:
- چه کردی؟
         گفت:
- ترینه وا [ سردی، خورادیِ سرد] خوردم!
یعنی: من خنک ببودم، جهان خنک ببود!
( شیخ ابو سعید ابوالخیر)
مثال ۱۱ :
پرسیدند که:
-         تو را از مرگ، خوف هست؟
گفت:
-         مُرده را خوفِ مرگ نَبُوَد ... (شیخ ابوالحسن خرقانی)
اصل ۳۴- ردکردن و باز سازی قطعات
مثال ۱ :
همه، یک بیماری داریم،
چون بیماری یکی بُوَد،
دارو، یکی باشد،
جمله، بیماریِ «غفلت» داریم،
                            بیایید تا بیدار شویم! ( شیخ ابوالحسن خرقانی)
مثال ۲:
اصل ۳۵- تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی یک جسم
مثال ۱ :
اگر خدای نمی فرمود:
                          « دوزخ را از جن و انس پُر می کنیم».
من آبِ دهانِ خویش در آتشِ دوزخ فکندم،
             تا آتش بر دوزخیان، به گُل و ریحان تبدیل شود! (منصور حلاج)
اصل ۳۶ – تغییر فاز
مثال ۱ :
-         سفر، پنج است:
               اول، به پا!
      دوم، به دل!
      سوم، به همت!
      چهارم، به خانه!
     پنجم، در فنای نَفس!
                                  نه تو در وی آویخته! (شیخ ابوالحسن خرقانی)
اصل ۳۷- انبساط حرارتی
برای این اصل مثال عرفانی یافت نشد
اصل ۳۸ – استفاده از اکسید کننده‌های قوی
مثال ۱ :
اگر ذره ای از آنچه در دلِ من است،
برکوه ها بیافتد،
                              کوه ها گداخته!
و اگر در روز رستاخیز در آتش روم!
                           آتش از من سوخته!
واگر به بهشت درآیم،
                              بنیانِ آن، ویران خواهد شد! (منصور حلاج)
مثال ۲ :
آتش، چنان نسوزد فتیله را،
                                   که عداوت سوزد،
                                                           قبیله را! (شیخ ابو سعید ابوالخیر)
مثال ۳ :
دوش، جوان مردی گفت:
                                        «آه»!
آسمان و زمین، بسوخت!.... (شیخ ابوالحسن خرقانی)
اصل ۳۹ – محیط بی اثر
مثال ۱ :
« آزادی» در « بی آرزویی» است! ( شمس تبریزی)
مثال ۲:
علامتِ عارف آن است که،
                         از دنیا و آخرت،
                                            فارغ بُوَد! (منصور حلاج)
مثال ۳:
مردی پرسید:
-         را به خدا چه گونه است؟
و جواب شنید:
-         « راه»، بینِ دو چیز، یا دو کس باشد،
وقتی غیر از خدا، وجودِ دیگری نیست،
                   راه دیگر چه خواهد بود؟
مثال ۴:
شیخ گفت:
-         هر کجا پنداشتِ [پندارِ] تو است، دوزخ
است، و هر کجا تو نیستی، بهشت است! (شیخ ابو سعید ابوالخیر)
مثال ۵:
عافیت را طلب کردم،
در تنهایی، یافتم!
و سلامت،
          در خاموشی!.... (شیخ ابوالحسن خرقانی)
مثال۶ :
گرسنگی، چون ابری است،
هرگاه بنده گرسنه گردد،
بارانِ حکمت بر دلش فرو بارد! (بایزید بسطامی)
اصل ۴۰ – مواد مرکب

مثال ۱:
ما، دو روحیم، حلول کرده در یک بدن.
از این رو، دیدنِ من، دیدنِ اوست،
                                          و دیدنِ او، دیدنِ من! (منصور حلاج)
مثال ۲ :
مرا در مقامی مدار که گویم « خلق و حق»،
                           یا گویم « من و تو»!
مرا در مقامی دار که در میان نباشم،
          همه تو باشی! (شیخ ابوالحسن خرقانی)

نتیجه گیری:

بر اساس عارفانه های فوق از بین ۱۳۲ کلمات قصار عارفانه تعداد ۴۳ عارفانه منطبق با اصل ۱۳ (معکوس کردن) بوده که بیانگر غالب جهت گیری ذهنی عارفان است که برخلاف عادات ذهنی انسانهای معمولی بوده است.

تعداد ۱۴عارفانه مربود به اصل ۲ (استخراج) یعنی رها کردن قسمت مزاحم و پذیرش قسمت مفید بوده که باز نگرش مثبت عارفان در جهت گیری های ذهنی خود را نمایان می سازد و در مرحله سوم تعداد ۱۱ عارفانه مربوط به اصل ۳۳ یعنی همگن سازی که نشانه عدم برتری طلبی عارفان از خلق خدا بوده و همواره برای خود جایگاهی جدا از مردم قائل نبوده اند و در سایر اصول از ۱ تا ۶ عارفانه منطبق با آنها بوده است و در این نمونه گیری عارفانه ها هیچ موردی منطبق با اصول ۴، ۱۲، ۱۸، ۲۹، ۳۲، و ۳۷ مشاهده نشده است، فلذا کمترین نگرش عارفان در این اصول بوده است.

نتیجه گیری نهایی: غالب اندیشه های عرفانه چنین است:

معکوس(۱۳) ، مثبت(۲) و همگن(۳۳)

منابع: گزیده ای از کتب زیر:

۱- آنِ منی(بایزید بسطامی)، حسن مرسلوند، نشر آراسته ۱۳۸۶

۲- راه اندوه ( شیخ ابوالحسن خرقانی)، حسن مرسلوند، نشر آراسته ۱۳۸۶

۳- سر به دار خویش (منصور حلاج)، حسن مرسلوند، نشر آراسته ۱۳۸۶

۴- وافریادا( شیخ ابو سعید ابوالخیر)، حسن مرسلوند، نشر آراسته ۱۳۸۶

۵- شور شیدایی (شمس تبریزی)، حسن مرسلوند، نشر آراسته ۱۳۸۶

برگشت به وبلاگ نوآوری نظام یافته (TRIZ)

مهدی بصیرزاده پنج‌شنبه 21 آذر‌ماه سال 1387 ساعت 06:14 ب.ظ

اندیشه های عارفانه از دیدگاه نوآوری نظام یافته

اندیشه های عارفانه از دیدگاه نوآوری نظام یافته