عارفانه ۱

بنام خدا

در این وبلاگ در رابطه با بکارگیری چهل اصل نوآوری نظام یافته (‏TRIZ‏ )در  عارفانه های عارفان ایرانی می پردازیم. 

TRIZ‏ (نظریه حل خلاقانه مساله یا نوآوری نظام یافته ) یکی از موثرترین روشهای توسعه نوآوری است . ‏TRIZ‏ ‏ازشناسایی تضادها به عنوان موقعیتهایی برای بهبود و تصحیح فرآیند طراحی استقبال می کند‏.

عرفان گونه ای گریختن از جهان بیرون و پیوستن به جهان درون است!

عرفان نیز پنگاهی است در برابر تضادهای درونی بشر و عارفان بزرگ با خلاقیت های درونی خود راه حل های خلاقانه ای را برای نجات بشر ارائه نموده اند.

اینگونه عارفانه ها همانند آبی است که بر آتش دل شوره های زندگی روزمره ی ما بپاشند! دلتنگی های ناگزیرِ زمانه را مرهمی است و هزاران درد بی درمانِ ما را درمان!

در این راستا برآنیم که مفاهیم بلندِ عارفانه ها را در قالب های نوشتاریِ کوتاه بر پایه اصول چهل گانه و خلاقانه TRIZ بیان نماییم.

آنگونه که تئوری حل خلاقانه مسئله یا نوآوری نظام یافته (TRIZ) در پی حل تناقضات فنی است تا یک مسئله را به روش خلاقانه و مبتکرانه و بطور ایده آل حل نماید؛ از اصول این تئوری که مهمترین اختراع قرن بیستم است، یاری گرفته ایم تا عارفانه های کوتاه از عارفان بزرگ ایرانی نظیر: شمس تبریزی، بایزید بسطامی، منصور حلاج، ابوسعید ابوالخیر و ابوالحسن خرقانی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم و ببینیم که عارفان ما بر اساس اصول خلاق TRIZ که عصاره اندیشه های مخترعات جهان است چگونه اندیشیده اند و اندیشه آنها در هریک از این اصول در چه حد بوده و در هنگام ارائه عارفانه ها و کلمات قصار خود جهت گیری ذهنی آنها در راستای کدامیک از این اصول خلاقانه بیشتر بوده است.

در اینجا ابتدا به تعریف چهل اصل خلاقانه  TRIZمی پردازیم و سپس در کنار هر اصل مثالها و کاربرد آن را در رابطه با عارفانه های عارفان ایرانی ارائه خواهیم کرد و در قسمت آخر نتایج این تطبیق ها را بطور آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهیم داشت.  

چهل اصل نوآوری TRIZ

اصل ۱ – جداسازی

مثال ۱ :

راهِ خدای را عدد نتوان کرد [ نمی توان شمرد]

          چندان که بنده است، به خدا راه است!....  (شیخ ابوالحسن خرقانی)

اصل ۲– استخراج

مثال ۱:

اگر می خواهی به خدا برسی،

دو چیز را از خود دور کن،

                              «کبر» و « ریا»

کبر و ریا گذار و قدم در طریق نِه

                          تا راه باشدت به سرِ کویِ کبریا (منصور حلاج)

مثال ۲:

روزی شیخ با یاران به درِ آسیابی رسیدند، شیخ،

اسب بازداشت و گفت:

-         می دانید که این آسیاب چه می گوید؟

-         می گوید:

-         تصوف، این است که من دارم!

دُرشت می ستانم و نَرم باز می دهم!

و گِردِ خود، طواف می کنم!

سفر در خود می کنم، تا هر آن چه را که نباید،

                         از خود دور کنم! (شیخ ابو سعید ابوالخیر)

مثال ۳:

شیخ بو سعید را پرسیدند که:

-         صوفی چیست؟

گفت:

-         آنچه در سر داری، بنهی،

 و آن چه در کف داری، بدهی،

و آن چه بر تو آید، نجهی! (شیخ ابو سعید ابوالخیر)

مثال ۴:

دنیا بگذاشتن،

                   زهدِ نَفس است!

و آخرت بگذاشتن،

                  زهدِ دل!

و ترکِ خود گفتن،

                زهدِ جان! (منصور حلاج)

مثال ۵ :

در انسان، «لطیف» و «کثیف» هست!

             و خطاب با «لطیف» است! (منصور حلاج)

مثال ۶ :

عطای معرفت،

             مستلزمِ زوالِ هر آن چیزی است که،

                          از آنِ تو است! (منصور حلاج)

مثال ۷ :

الهی،

خلقِ تو، شُکر نعمت های تو کنند،

       من، شکرِ بودنِ تو کنم، نعمت،

                              بودنِ تو است! ( شیخ ابوالحسن خرقانی)

مثال ۸ :

نماز کردن و روزه داشتن،

                                    کارِ عابدان بُوَد،

اما، آفت از دل جدا کردن،

                                    کارِ مردان بود! (شیخ ابوالحسن خرقانی)

مثال ۹ :

بهترین چیزها،

              دلی است که

                           در وی، هیچ

                                        بدی نباشد! (شیخ ابوالحسن خرقانی)

مثال ۱۰ :

چشنده ام، و خود،

                                  ناپدید!

 شنونده ام، و خود،

                                ناپدید!

و گوینده ام، و خود،

                              ناپدید! (شیخ ابوالحسن خرقانی)

مثال ۱۱ :

مردمان گویند:

-         خدا و نان!

          و بعضی گویند:

-         نان و خدا!

و من گویم:

-         خدا، بی نان،

خدا بی آب،

خدا بی همه چیز!  (شیخ ابوالحسن خرقانی)

مثال ۱۲ :

الهی، هر چیز که از آنِ من است،

                           در کارِ تو کردم،

و هر چه از آنِ تو است،

                          در کارِ تو کردم،

          تا منی از میان برخیزد،

                                 و همه، تو باشی!....  (شیخ ابوالحسن خرقانی)

مثال ۱۳ :

-         [خدای عزیز] را خواب دیدم و گفتم!

-         - را به تو چه گونه است؟

گفت:

-         [ خویش را بِهِل و بیا!]  (بایزید بسطامی) 

مثال ۱۴ :

هر اعتقاد،

که تو را ، گرم کرد،

                     آن را، نگه دار !

و هر اعتقاد،

که تو را , سرد کرد ،

                      از آن , دور باش ! ( شمس تبریزی )

اصل ۳– کیفیت موضعی

مثال ۱:

... آن خطاط،

سه گونه خط نوشتی:

-         یکی او خواندی، لا غیر!

-         یکی را، هم او خواندی،

                              هم غیر!

-         یکی، نه او خواندی، نه غیر!

                            آن خط سوم منم! (شمس تبریزی)

مثال ۲:

حکمت بر سه گونه است:

-         یکی گفتار،

-         دوم کردار،

-         سوم دیدار!

-         حکمتِ گفتار، عالمان راست!

-         حکمتِ کردار، عابدان راست!

-         و حکمتِ دیدار، عارفان راست! ( شمس تبریزی)

مثال ۳:

مردمان، سه گرو اند:

           یکی، نا آزرده، با تو آزار دارد!

          و یکی، بیازاری، بیازارد!

                      و یکی که بیازاری، نیازارد!....  (شیخ ابوالحسن خرقانی)

اصل ۴ – عدم تقارن

برای این اصل مثال عرفانی یافت نشد

اصل ۵ – ترکیب‌کردن ( ادغام کردن)

مثال ۱:

جاده ها بسیارند،

                      اما، راه، یکی است! (منصور حلاج)

مثال ۲ :

هر که به نزدیکِ خدا،

                               مَرد است!

نزدِ خلق، هیچ

                           کودک است!

و هر که نردیکِ خلق،

                       مَرد است!

آن جا،

                      نامرد است  ! ...(شیخ ابوالحسن خرقانی)

مثال ۳ :

بایزد را گفتند:

-         می شنویم که تو، یکی از هفت مردانی؟!

گفت:

-         من هفت مردانم، همه!

اصل ۶ – جامعیت

مثال ۱:

با پژوهشی پیگیر،

در همه ی کیش ها اندیشه کردم،

آن ها را یک ریشه و تنه،

                                       با شاخه های بسیار، یافتم!

مثال ۲:

از هر جانب که نگری خداست:

                            و اگر زَبَر نگری

                           و اگر زیر نگری

                           و اگر راست نگری

                           و  اگر چپ نگری

                            و اگر پیش نگری

                         و اگر پس نگری! (شیخ ابوالحسن خرقانی)

اصل ۷ – تو در تو بودن

مثال ۱ :

به نور ایمان، الله جستن، چنان است که،

به نورِِِ ستاره، خورشید جستن!...

در میان جانش جوی!... (منصور حلاج)

مثال ۲:

خداوندا!

«زبان» از من بگیر و به جایِ آن «دل» عطا کن!

زیرا که می بینم آن طوطیِ خوش سخن، برای گفتن

دو سه کلمه،

                      همواره در کنج قفسی، گرفتار است! (منصور حلاج)

مثال ۳:

... ای خدایِ من، تو مرا از ادای شکری که باید،

عاجز می دانی!

پس بیا و در نهادِ من، خود را شکر بگزار!

                      شکرِ حقیقی همین است!

                     حمد و شکری به جز این نیست! (منصور حلاج)

مثال ۴ :

وقت،

         در دلِ اانسان

                          چون صدف

                                     در آغوشِ دریاست! (منصور حلاج)

مثال ۵ :

چنان که مار،

              از پوست،

                           به درآید،

                                        به درآمدم! (شیخ ابوالحسن خرقانی)

اصل ۸ – عامل تعادل و توازن

مثال ۱ :

خدای تعالی، لطفِ خویش را

                           برای دوستان دارد

و رحمتِ خویش،

                                      برای عاصیان!....  (شیخ ابوالحسن خرقانی)

اصل ۹ – مقابله پیشاپیش

مثال ۱:

اندوه،

      حصاری است بنده را،

                                از حمایتِ حق،

                                     اَز بلاها! (شیخ ابو سعید ابوالخیر)

اصل ۱۰ – کنش پیشاپیش

مثال ۱ : (این مثال برعکس اصل 10 است)

چنان که از تو نماز طلب نمی کند،

                           پیش از وقت!

تو نیز روزی مطلب،

                                   پیش از وقت!....  (شیخ ابوالحسن خرقانی)

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد